Avrupa Birliği Hibeleri
Kültürler arası bütünleşmeyi ve işbirliğini geliştirmek, kamu kuruluşlarını ve KOBİ’leri desteklemek, çevre, özgürlük, adalet ve ortak pazar olgularının eşgüdümsel eylemlerini arttırmak amacıyla, üyeler arası, Avrupa Birliği Programları ve Projeleri oluşturulmuştur.
Brüksel’den Türkiye’nin en uzak noktasına kadar AB fonları AB kurallarına göre hareket eder. Aday ülke için AB finansman döngüsü aşağıdaki adımları kapsar:
Bütçesel karar; AB tarafından ilgili ülkeye tahsis edilecek miktarın kararı Brüksel’de AB üye ülkeleri tarafından ülkenin büyüklüğü, nüfusu gibi çeşitli faktörler ve belli alanlardaki reform gereksinimlerine göre alınır.
Fonların ulusal programlara dağılımı; Avrupa Komisyonu ve Türk Hükümeti ortak kararıyla, katılım için öncelikli yatırım ihtiyaçları, finansman için sunulan sektörel önergelerin kalitesi, AB finansmanı için başvuran Bakanlıkların uygulama kapasitesi gibi faktörler göz önünde bulundurularak alınır. Her kısım için fonların dağılım işlemine programlama denir. Programlama şu adımları izler. Türk Kamu Kuruluşları proje fikirlerini Avrupa Birliği Genel Sekreterliği’ne (ABGS) sunar. Avrupa Birliği Genel Sekreterliği ve Avrupa Komisyonu’nun genişlemeden sorumlu Genel Müdürlüğü’nün ortak kararıyla seçilen proje fikirleri kapsamlı şekilde geliştirilir. Türk Kamu Kuruluşları detaylı proje teklifleri hazırlar. Türk Hükümeti ve Avrupa Komisyonu bu projeler için fon dağılımını yapar. Ulusal program, belirli alanlarda reform gereksinimlerini destekleyen çeşitli projelerden oluşur. AB finansmanı genellikle projelerin toplam bedelinin %75’ini kapsar, fakat bazı özel projelerde AB finansmanı %100 erişebilir.
Çeşitli ulusal programların içinde fonların ihalesi; Ulusal Programın imzalanmasını takiben, projelerin uygulaması ihale süreci ile başlar. Türk Kamu Sisteminde ihale ve ödeme sürecinden Merkezi Finans ve İhale Birimi (MFİB) sorumludur. Bu fonların ihale edilmesinde rekabet ortamının yaratılması AB kamu satın alma prosedürlerine göre yapılır. Başarılı başvuru/teklif sahipleriyle, projelerin uygulanması için üstlendikleri aktiviteler kapsamında, sözleşmeler imzalanır. Sözleşmeler beş çeşit olabilir. Hizmetler, Mal Alımları , İnşaat İşleri veya Eşleştirme. Şeffaflık ve eşit muamelenin sağlanması için ihaleler ve teklif çağrıları düzenli olarak yayınlanır.
Fonların ödemesi; Projelerin zamanında, doğru ve başarılı biçimde uygulanmasını takiben, yüklenicilere MFİB tarafından ödemeleri yapılır. Bu ödemeler ancak yüklenicilerin yükümlülüklerini yerine getirmeleri ve AB satın alma kurallarına uymaları koşuluyla yapılır. Türkiye’de AB fonlarının kullanılmasının sorumluluğu Türk Hükümeti’nin elindedir. Bununla beraber Avrupa Komisyonu tüm ihale sürecinde AB prosedürlerinin izlenmesini sağlar. Bu nedenle Ankara’da bulunan Avrupa Komisyonu Türkiye Delegasyonu, Avrupa Komisyonu’nu temsilen, her projenin ihale ve sözleşme aşamasında önceden onay verir.
Türkiye AB fonlarının uygulamasında, AB kural ve prosedürlerine göre sağlam finansman yönetim tecrübesine sahip olduğunda “önceden onay” mekanizması “sonradan kontrol” mekanizması ile değişecektir. Bu Avrupa Komisyonu’nun tüm sorumluluğu Türk Kurumlarına bırakacağı ve sadece fonlar yüklenicilere aktarıldıktan sonra ve/veya projeler uygulandıktan sonra rastgele kontroller yapacağı anlamına gelmektedir.
